Menu Zamknij

Zbiory Archiwum

Zasób Archiwum

Metropolita wileński abp Romuald Jałbrzykowski opuszczając w 1945 r. Wilno nie zabrał ze sobą zasobu archiwum archidiecezjalnego. Materiały archiwalne dotyczące Wilna, Wileńszczyzny i (archi)diecezji wileńskiej pozostały w mieście nad Wilią. Obecnie mieszczą się one (w zdecydowanej większości) w następujących ośrodkach naukowych Wilna:

– Lietuvos Mokslu Akademijos Biblioteka (Biblioteka Litewskiej Akademii Nauk), gdzie w dziale rękopisów znajdują się zespoły: dokumenty pergaminowe Kapituły Wileńskiej (lata 1387-1922), 440 jedn. inw. – sygn. F 6; akta Kapituły Wileńskiej (lata 1391-1940), 27 511 jedn. inw. – sygn. F 43; akta Kurii Metropolitalnej Wileńskiej (lata 1388-1940), 1 022 jedn. inw. – sygn. F 44; akta Kurii Metropolitalnej Wileńskiej (lata 1391-1944), ponad 100 000 jedn. inw. – sygn. F 318.

– Lietuvos Valstybes Istorijos Archyvas (Litewskie Państwowe Archiwum Historyczne), gdzie znajdują się zespoły: akta Wileńskiej Rzymskokatolickiej Kurii Metropolitalnej (lata 1468-1940), 28 694 jedn. inw. – sygn. F 694; akta Rzymskokatolickiego Konsystorza Duchownego Biskupstwa Wileńskiego (lata 1391-1915), 45 339 jedn. inw. – sygn. F 604.

– Vilniaus Universiteto Biblioteka (Biblioteka Uniwersytetu Wileńskiego), gdzie w dziale rękopisów pod sygnaturą F 57, w szafach oznaczonych symbolami B 53 i B 54 znajduję się materiał archiwalny dotyczący diecezji wileńskiej różnej proweniencji, głównie z okresu przedrozbiorowego i z wieku XIX.

Archiwum Archidiecezjalne w Białymstoku składa się z dwóch działów: Archiwum Historycznego i Archiwum Metrycznego.

Dział Historyczny

Na zasób Działu Historycznego składają się archiwalia przeniesione z archiwum zlokalizowanym w kościele pw. Wniebowzięcia NMP w Białymstoku, przekazywane przez różnego rodzaju instytucje kościelne i zwożone z terenu archidiecezji archiwa parafialne.

Z zespołów archiwalnych należy wymienić: oryginalne dokumenty z okresu staropolskiego (najstarsze z początku XVI w.); akta poszczególnych parafii (ogółem kilkanaście zespołów); akta klasztoru w Klimówce (XVII-XIX w.); akta archidiakonatu i dekanatu białostockiego z XIX w.; fragmenty archiwaliów wileńskich dotyczących czasów II wojny św., Wydziału Teologicznego Uniwersytetu Stefana Batorego w Wilnie i wileńskiego Seminarium Duchownego; Archiwum Kurii Arcybiskupiej w Białymstoku (od 1945 r.); część archiwaliów Archidiecezjalnego Wyższego Seminarium Duchownego w Białymstoku (od 1945 r.); materiały po zmarłych biskupach: abp. Romualdzie Jałbrzykowskim, abp. Edwardzie Kisielu, bp. Adamie Sawickim, bp. Władysławie Suszyńskim, oraz księżach: Henryku Hlebowiczu, bł. Michale Sopoćko, Witoldzie Pietkunie, Mieczysławie Paszkiewiczu, Kazimierzu Kułaku, Kazimierzu Kułakowskim, Janie Pankiewiczu, Cezarym Potockim, Stanisławie Andrukiewiczu, Jerzym Gisztarowiczu i in.

Archiwum posiada także fragmenty archiwaliów parafii z dawnej archidiecezji wileńskiej (obecnie leżących na terenach Litwy i Białorusi), wspomnienia i pamiętniki księży diecezji wileńskiej, zbiór kartograficzny i fotograficzny, a także “drobiazgi” różnego pochodzenia kwalifikujące się do działu “Varia”. Trwa porządkowanie i katalogowanie akt; a jednostki archiwalne w poszczególnych zespołach otrzymują powoli własne sygnatury. Sporządzane są pomoce archiwalne w postaci inwentarzy, skorowidzów, indeksów, czy katalogów. Docelowym zamierzeniem jest sporządzenie i wydanie przewodnika po zespołach Archiwum Archidiecezjalnego w Białymstoku, oraz digitalizacja i archiwizacja na mikrofilmach całości zasobu.

Archiwum Metryczne

Archiwum Metryczne posiada odpisy aktów chrztu, ślubu i zgonu z poszczególnych parafii. Co roku, w terminie do końca marca, każda parafia przekazuje odpisy aktów metrycznych z poprzedniego roku. Układane są one według dekanatów i oprawiane w kolejny tom.

Archiwum Metryczne posiada odpisy ksiąg metrycznych od 1865 r. do roku bieżącego. Odpisy są ułożone według dekanatów: dekanat Białystok, dekanat Korycin, dekanat Krynki, dekanat Knyszyn, dekanat Dąbrowa Białostocka, dekanat Sokółka.

Archiwum Metryczne posiada także odpisy metryk z dekanatu Grodno (1865-1937) i dekanatu Łunna (1922-1937).

W odpisach metryk dokonuje się adnotacji o przyjęciu sakramentu bierzmowania, przyjętych święceniach kapłańskich i złożonych ślubach zakonnych. Zapisywane są też dekrety Sądu Arcybiskupiego o stwierdzeniu nieważności małżeństwa.

Czytelnia Archiwum

Nieustannie postępuje proces digitalizacji zasobu archiwalnego. Z części archiwaliów i ksiąg metrycznych, a także z podręcznego księgozbioru, można skorzystać w czytelni Archiwum, w wersji cyfrowej. Czytelnia posiada sieć internetową, kilka stanowisk komputerowych i kilkanaście miejsc przeznaczonych osobom zajmującym się badaniami historycznymi.